گاوصندوق جعبه‌ای فلزی با بدنه‌ای مقاوم است که از یک یا چند طبقه تشکیل شده است. گاوصندوق با قفل‌های پیچیده و سیستم رمزنگاری دقیق برای نگهداری اموال و اشیا گرانبها استفاده می‌شود.
از گاوصندوق در منازل یا محیط‌های اداری و تجاری، فروشگاه‌ها و یا بانک‌ها و موسسات مالی استفاده می‌شود.

گاوصندوق از گذشته تا به امروز تحولات زیادی داشته و روز به روز پیشرفته‌تر شده و امنیت آن به مراتب بالاتر رفته است.

قفل‌ها و سیستم رمزنگاری گاوصندوق‌ها نیز پیشرفته‌تر و ایمن‌تر از گذشته می‌باشد. با این وجود بدیهی است که جنس گاوصندوق‌ها نیز دچار تحول و تغییر شده باشد.

گاوصندوق‌های اولیه از چوب ساخته می‌شدند، اما به مرور استفاده از آلیاژها برای ساخت گاوصندوق‌های مستحکم و مطمئن رایج شد.

با پیشرفت صنعت و تکنولوژی جنس موادی که در ساخت گاوصندوق‌های جدید به کار برده می‌شود نیز از ایمنی و پیچیدگی بیشتری برخوردار شد. به صورتی که گاوصندوق‌های جدید مقاوم‌تر از گاوصندوق‌های قدیمی است.

جنس گاوصندوق چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

اولین نکته‌ای که در خرید گاوصندوق باید به آن دقت داشته باشید، نسوز بودن گاوصندوقی است که می‌خواهید بخرید.

بهترین جنسی که برای ساخت گاوصندوق نسوز می‌توان به کار برد نیز بتن است. ترکیب بتن با مواد دیگر یا استفاده از دیگر مواد به جای بتن نیز می‌تواند گاوصندوق نسوز بسازد.

گاوصندوق‌ها معمولا از سه لایه ساخته می‌شوند. دو لایه از فولاد و لایه میانی از عایق حرارتی تشکیل شده است.

اولین لایه گاوصندوق آلیاژ فولادی است که قابل سوختن نیست، ولی گرما را منتقل می‌کند، لایه میانی برای جلوگیری از نفوذ حرارت به داخل گاوصندوق از عایق حرارتی ساخته شده است.

این لایه از گاوصندوق در برابر نفوذ آتش محافظت می‌کند.
سومین لایه از فولاد و یک لایه آستر نمدی نسوز ساخته شده که از قسمت داخلی گاوصندوق محافظت می‌کند.

جنس عایقی حرارتی که در قسمت میانی گاوصندوق‌ها قرار گرفته در گاوصندوق‌های مختلف متفاوت است و از میزان مقاومت متفاوتی برخوردار می‌باشد.

آلیاژ فولادی

آلیاژ فولادی ترکیب شده با کربن و آهن یکی از ساده ترین آلیاژها برای تولید گاوصندوق محسوب می‌شود. کربن و آهنی که به فولاد اضافه می‌شود.

فولاد ضد زنگ

گاوصندوق‌هایی که برای نگهداری از اجناس و اموال گرانبها استفاده می‌شوند.

معمولا از جنس فولاد ضد زنگ برای جلوگیری از زنگ زدگی و خوردگی و تاثیر مواد شیمیایی و مقاومت در برابر ابزارهای هوا برش ساخته می‌شوند. فولادهای ضدزنگ، از فولاد بسیار محکم‌تر هستند.

گاوصندوق ضد آب

برای این که گاوصندوق‌ها قابلیت ضد آب داشته باشند علاوه بر استفاده از فولاد ضد زنگ در بدنه آن، باید گاوصندوق را به خوبی پلمپ کنند. تا کردن فولاد ضد زنگ کار ساده‌ای نیست و مهر و موم کردن آن به مراتب دشوارتر است.

این گاوصندوق‌ها باید به خوبی پلمپ شوند تا آب نتواند به آن‌ها نفوذ کند.
گاوصندوق‌های ضد آب در مناطق مرطوب و مناطق ساحلی که امکان وقوع سیل زیاد است، کاربرد داشته و به خوبی از اشیای داخلی شان محافظت می‌کنند.

گاوصندوق نسوز

همان طور که گفتیم گاوصندوق‌های نسوز باید در لایه میانی دو جداره، عایق حرارت داشته باشند، اما دیواره خارجی این گاوصندوق‌ها نیز باید از آلیاژ فولاد و تنگستن ساخته شود.

این نوع از آلیاژ در برابر گرما مقاومت بیشتری داشته و نقطه ذوب آن بالاتر از انواع دیگر فولادها  و حتی بتن است. جنس و ضخامت آلیاژ فولادی به اضافه عایق بین دو جداره، می‌تواند تا 70 درصد گاوصندوق را در برابر آتش مقاوم سازد.

گاوصندوق فوق امنیتی

از این مدل از گاوصندوق‌ها بیشتر در بانک‌ها و فروشگاه‌های طلا و جواهرات و مراکز و اداراتی که اسناد بسیار مهم و حیاتی در آن نگهداری می‌شوند، کاربرد دارد.
گاوصندوق‌های فوق امنیتی از یک لایه فولاد منگنز در قسمت قفل برخوردارند. این لایه منگنز باعث می‌شود که در هنگام سرقت از گاوصندوق و دریل کردن قفل، آسیبی به سیستم مرکزی قفل گاوصندوق وارد نشود و درب گاوصندوق بسته بماند.

گچ

در سال 1666 پس از آتش سوزی بزرگ لندن بود که پادشاه فرانسه دستور داد تمام دیوارهای خانه‌ها  برای جلوگیری از حریق با گچ پوشیده شوند.
در ایران نیز از دوران باستان به خصوص از زمان اشکانیان و ساسانیان از گچ برای بناها و نماهایی مانند تخت جمشید استفاده می‌شده است.

بنابراین ملاحظه می‌کنید که گچ از دیر باز به عنوان ابزاری برای ساختمان سازی مورد استفاده قرار می‌گرفته، اما گاوصندوق به منظور حفظ ایمنی اشیا گران بها ساخته شده و استفاده از گچ به عنوان عایق حرارتی در گاوصندوق‌های نامرغوب و ضریب امنیتی پایین کاربرد دارد.

گچ از 80 درصد آب و 20 درصد گچ تشکیل شده است.

هنگام آتش سوزی، گچ نرم شده و آب داخل گچ تبخیر می‌شود و می‌تواند در مدت کوتاه در برابر حرارت بالا مقاومت کند و موثر باشد که این هم بستگی به مقدار ضخامت گچ خواهد داشت.

ترکیب گچ و پرلیت به عنوان عایق از مقاومت بیشتری در برابر آتش برخوردار است.

البته حداکثر قطری که بدنه گاوصندوق می‌تواند داشته باشد 8 سانتی متر است ولی مقدار زیادی گچ برای عایق شدن گاوصندوق نیاز است، این مقدار قطر برای عایق شدن گاوصندوق توسط گچ کافی نیست.

بتن

مهم‌ترین عاملی که گاوصندوق را در برابر آتش مقاوم می‌کند، جنس ماده‌ای است که بین دوجداره گاوصندوق برای عایق شدن پر می‌شود.
این ماده در بیشتر گاوصندوق‌های خارجی از آلیاژ مقاوم در برابر حرارت و در گاوصندوق‌های ایرانی از بتن و مصالح می‌باشد.

بتن‌ها در برابر برخورد با آب سفت‌تر شده و در برابر آتش پخته و سفت‌تر می‌شوند. بتنی که در جداره گاوصندوق به کار می‌رود به هیچ عنوان به حرارت اجازه منتقل شدن نمی‌دهد.

به همین دلیل است که استفاده در بتن گزینه خوبی برای عایق کردن گاوصندوق به حساب می‌آید. البته بتن در مقابل مکش ضعیف بوده و ممکن است اجزای آن به راحتی از هم جدا شود.